ΜΑΘΗΜΑ Ε´

Οὗτοι εἶνε δύο κύκλοι, κύκλος μικρὸς ἐν κύκλῳ μεγάλῳ. Ὁ μέγας κύκλος εἶνε περὶ τὸν μικρὸν κύκλον. Ὁ μικρὸς κύκλος εἶνε ἐν τῷ μεγάλῳ κύκλῳ· περὶ αὐτὸν εἶνε ὁ μέγας κύκλος, ἡ δἐ στιγμὴ εἶνε ἐν τῷ μέσῳ τοῦ μικροῦ κύκλου. Ἐν τούτῳ τῷ τετραγόνῳ εἶνε δύο κύκλοι καὶ μία στιγμή· τοῦτο εἶνε σκοπός. Ἡ στιγμὴ εἶνε τὸ κέντρον τοῦ σκοποῦ, περὶ ὃ εἶνε δύο κύκλοι καὶ ἓν τετράγωνον.

Οὗτος ὁ κύκλος εἶνε ἀκέραιος· οὗτος δὲ ἡμικύκλιον. Οὗτος ἡ κύκλος εἶνε ὁ ἥλιος, περὶ ὃν αἱ ἀκτῖνες. Ἡμικύκλιον ἐν ἡμικυκλίῳ εἶνε σελήνη, τοῦτο δέ ἀστήρ (ὁ). Ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, καὶ οἱ ἀστέρες εἶνε ἐν τῷ οὐρανῷ.

Ὁ ἥλιος ἀνατέλλει ἐν τῇ Ἀνατολῇ τὸ πρωΐ, τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ, καὶ ἀναβαίνει ἐν τῷ οὐρανῷ.

Ὅταν ὁ ἥλιος εἶνε ἐν τῷ μέσῳ τοῦ οὐρανοῦ, εἶνε μεσημβρία. Μετὰ τὴν δωδεκάτην ὥραν ὁ ἥλιος καταβαίνει καὶ τὴν ἑσπέραν, τῇ ἕκτῃ ὥρᾳ, δύει ἐν τῆ Δύσει. Ἀπὸ τῆς Ἀνατολῆς τοῦ ἡλίου μέχρι τῆς Δύσεως αὐτοῦ εἶνε ἡμέρα.

Ἀπὸ τῆς ἕκτης πρωϊνῆς ὥρας μέχρι τῆς δωδεκάτης εἶνε πρὸ μεσημβρίας (π.μ.)· ἀπὸ δὲ τῆς δωδεκάτης μέχρι τῆς ἑσπέρας εἶνε μετὰ μεσημβρίαν (μ.μ.). Τά τέσσαρα σημεῖα τοῦ οὐρανοῦ εἶνε ἡ Ἀνατολὴ, ἡ Μεσημβρία ἤ Νότος, ἡ Δύσις καὶ ὁ Βορρᾶς.

Ἡ σελήνη ἔχει τέσσαρας φάσεις· Ἡ πρώτη φάσις εἶνε τὸ πρῶτον τέταρτον· ἡ δευτέρα φάσις εἶνε ἡμισέληνος (ἡ)· ἔπειτα αὐξάνει καὶ εἶνε ἡ τρίτη φάσις, δηλαδὴ, τὸ τελευταῖον τέταρτον = (δευτέρα with colors reversed)· μετὰ δὲ ταῦτα εἶνε πανσέληνος (ἡ). Ταχέως ἡ σελήνη μειοῦται καὶ, ὅταν δὲν ἔχη ἀκτῖνας οὐδὲ φέγγῃ, εἶνε νουμηνία ἤ νέα σελήνη.

Ὅταν ὁ ἥλιος δὲν ἦνε ἐν τῷ οὐρανῷ, εἶνε νύξ (ἡ). Ὅταν ἡ σελήνη δὲν φέγγῃ, εἶνε σκότος (τό). Ἡ ἡμέρα εἶνε φωτεινὴ, ἡ νύξ σκοτεινή. Τὸ φῶς τοῦ ἡλίου εἶνε λαμπρὸν, τὸ τῆς σελήνης ὠχρόν. Ὁ ἥλιος λάμπει· ἡ σελήνη φέγγει· οἱ ἀστέρες λαμπυρίζουσι. Πότε λάμπει ὁ ἥλιος; ὁ ἥλιος λάμπει τὴν ἡμέραν. Πότε φέγγει ἡ σελήνη; Ἡ σελήνη φέγγει τὴν νύκτα.

---

Τὰ ὀνόματα καὶ τὰ ἐπίθετα κλίνονται κατὰ τρεῖς διαφόρους τρόπους (ways), ἢ κλίσεις.

Ἡ πρώτη κλίσις περιέχει (contains) ὀνόματα ἀρσενικὰ λήγοντα ἐν τῇ ὀνομαστικῆ ἑνικῆ εἰς, ας, ἢ, ης, οἷον (as)· ὁ νεανίας, young man, ὁ πολίτης, citizen· καὶ θηλυκὰ εἰς, α, ἢ, η, οἷον· ἡ ἅμαξα, carriage, ἡ φωνή, voice.

Ἡ δευτέρα κλίσις περιέχει ὀνόματα ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ λήγοντα εἰς, ος, οἷον· ὁ φίλος, friend, ἡ ὁδός, street· καὶ οὐδέτερα εἰς, ον, οἷον· τὸ μῆλον, apple.

Ἡ τρίτη κλίσις περιέχει ἀρσενικὰ, θηλυκὰ καὶ οὐδέτερα μετὰ (with) ἢ ἄνευ (without) καταλήξεως (ending) ἐν τῇ ὀνομαστικῇ· Ὅτε μὲν (sometimes) ἡ ῥίζα μόνη ἀποτελεῖ (makes up) τὴν ὀνομαστικήν, οἷον· ὁ ῥήτωρ¹, orator, τοῦ ῥήτορος· ὅτε δὲ (sometimes), ς, προστίθεται (is added) τῇ ῥίζῃ πρὸς σχηματισμὸν (formation) τῆς ὀνομαστικῆς, οἷον· ἡ ἀκτίς², ray, τῆς ἀκτῖνος.

Ἡ ῥίζα εὑρίσκεται (is found) διὰ τῆς ἀποβολῆς (by dropping) τῆς καταλήξεως, ος, τῆς γενικῆς.

	Πρώτη	Κλίσις		Δευτέρα	Κλίσις		Τρίτη	Κλίσις
				Ἑνικός
	Ἀρσ.	Θηλ.		Ἀρσ., Θηλ.	Οὐδ.		Ἀρσ., Θηλ.	Οὐδ.
Ὀν.	ας, ης	α, η		ος	ον		-, ς	-
Γεν.	ου, ου	ης3, ης		ου	ου		ος	ος
Δοτ.4	ᾳ, ῃ	ῃ3, ῃ		ῳ	ῳ		ι	ι
Αἰτ.	αν, ην	αν, ην		ον	ον		α, ν	-
Κλ.5	α, α	α, η		ε	ον		-	-
				Πληθυντικός
	Ἀρσ.	Θηλ.		Ἀρσ., Θηλ.	Οὐδ.		Ἀρσ., Θηλ.	Οὐδ.
Ὀν.	αι	αι		οι	α		ες	α
Γεν.	ων	ων		ων	ων		ων	ων
Δοτ.	αις	αις		οις	οις		σι	σι
Αἰτ.	ασ	ασ		ους	α		ασ	α
Κλ.	αι	αι		οι	α		ες	α

1. περί, πρόθεσις, μετ’ αἰτιατικῆς σημαίνει, around· μετὰ γενικῆς, concerning.
2. ἐν, in, πάντοτε (always) μετὰ δοτικῆς.
3. αὐτός, αὐτή, αϋτό, he, she, it.
4. ἀκέραιος (Ἀρσ. Θηλ.), or, (Οὐδ.), entire.
5. ἡμικύκλιον, ἡμι (ἥμισυ, half).
6. ὁ ἀστήρ, τοῦ ἀστέρος.
7. τὸ πρωΐ, morning, εἶνε ἄκλιτον (undeclined).
8. ἀνατέλλει, ἀναβαίνει, καταβαίνει· ἀνά, up· κατά, down· τέλλει, rises· βαίνει, goes.
9. Ἡ δύσις, west, κλίνεται οὕτω· (Ἑν.) δύσις, δύσεως, δύσει, δύσιν. (Πλ.) δύσεις, δύσεων, δύσεσι, δύσεις.
10. μετὰ, πρόθεσις, μετὰ γενικῆς, with· μετὰ αἰτιατικῆς, after.
11. ἀπό, πρόθεσις, μετὰ γενικῆς, from.
12. μέχρι, πρόθεσις, μετὰ γενικῆς, up to, until.
13. πρό, πρόθεσις, μετὰ γενικῆς, before.
14. ὁ Βορρᾶς, τοῦ Βορρᾶ, τῷ Βορρᾷ, τὸν Βορρᾶν.
15. Ἡ φάσις, κλίνεται ὡς (as) ἡ δύσις.
16. ἡ ἡμισέληνος, ἡμι = half.
17. ἔπειτα, then.
18. αὐξάνει, it waxes.
19. δηλαδή, that is.
20. τελευταῖος, τελευταία, τελευταῖον, last.
21. μετὰ ταῦτα, after this.
22. δέ, but, οὐδέποτε τίθεται ἐν ἀρχῆ προτάσεως (it is never placed at the beginning of a sentence).
23. πανσέληνος, σύνθετοσ ἐκ τοῦ: πάν, all, καὶ σελήνη, moon.
24. ἡ νουμηνία, (νεο-μηνία· μήν, month), the first of the lunar month.
25. νέος, νέα, νέον, new.
26. ὅταν, when.
27. ἡ νύξ (night), τῆς νυκτός, νυκτί, νύκτα. (Πλ.) νύκτες, νυκτῶν, νυξί, νύκτας.
28. τὸ σκότος (darkness), τοῦ σκότους, τῷ σκότει, τὸ σκότος.
29. τὸ φῶς (light), τοῦ φωτός, φωτί, φῶς. (Πλ.) φῶτα, φώτων, φωσί, φῶτα.
30. τὸ τῆς σελήνης· that is, τὸ (φῶς) τῆς σελήνης.

Notes: